Alles over HIV-testen

De enige manier om erachter te komen of je HIV hebt, is door een HIV-test te doen. Deze kun je bijvoorbeeld bij je arts, een SOA-poli of thuis doen. Maar hoe werkt een HIV-test precies? Wat voor HIV-testen zijn er allemaal? En op welk moment kun je het beste een test afnemen? Op deze pagina lees je alles wat je moet weten over HIV-testen.

Wat is een HIV-test?

Een HIV-test, ofwel een AIDS-test, is een test die je bloed controleert op antigenen en/of antistoffen. Zodra je met HIV besmet bent dringt het p-24-eiwit (antigeen) je lichaam in. Het immuunsysteem maakt vervolgens antilichamen (antistoffen) aan om je lichaam te beschermen. Verschillende HIV-tests kunnen de aanwezigheid van deze antigenen en/of antistoffen detecteren.

Wanneer moet je een HIV-test doen?

Je kunt AIDS krijgen als je door het HIV-virus besmet wordt. Dit virus verspreidt zich door middel van bloed, sperma, vaginaal vocht en moedermelk. We raden je aan om jezelf op HIV te testen in de volgende situaties:
• Als je onveilige seks hebt gehad
• Als je intraveneuze drugs hebt gebruikt (via een naald)
• Als je HIV-symptomen herkend (bijvoorbeeld grieperige klachten)
• Als je zwanger bent
Lees hier meer over het ontstaan van HIV en de symptomen van HIV en AIDS.

HIV-test tijdens de zwangerschap

In Nederland maakt de HIV-test deel uit van de gebruikelijke prenatale zorg. Alle zwangere vrouwen krijgen de test aangeboden. Als je HIV hebt, kun je namelijk het virus doorgeven aan je baby tijdens de bevalling en door middel van borstvoeding. Dit kan met medicijnen worden voorkomen. Je kunt de HIV-test weigeren, maar we raden aan dat je hem wel doet.

Welke soorten HIV-testen zijn er?

Je kunt verschillende tests doen om de aanwezigheid van HIV in het bloed te testen. Zo zijn er onder andere de volgende soorten HIV-tests:
• Combinatietest
• Sneltest
• RNA-test

Combinatietest

De combinatietest, ofwel de ELISA-test, controleert je bloed op HIV-antigenen en -antilichamen. Bij deze test wordt door de arts bloed uit de ader van je arm afgenomen en naar een laboratorium gestuurd. In het laboratorium wordt een eventueel positief testresultaat direct bevestigd. Het voordeel hiervan is dat je niet opnieuw getest hoeft te worden.
Een combinatietest is na zes weken na een HIV-infectie betrouwbaar. De uitslag krijg je meestal na een week tot tien dagen. De combinatietest is de meest voorkomende en uitgebreide HIV-test in Nederland.

Sneltest

Een sneltest detecteert alleen HIV-antilichamen in het bloed. Bij deze test wordt er met een vingerprik een bloedmonster afgenomen. Dit kun je door een arts laten doen, maar dit kun je ook zelf thuis doen met bijvoorbeeld de INSTI-zelftest. Een HIV-sneltest is nuttig als routinetest en als je niet meerdere dagen op de resultaten wilt wachten.
De sneltest is na zes weken tot drie maanden na een HIV-infectie betrouwbaar. De uitslag krijg je meestal binnen een uur. Als je negatief test, heb je geen verdere tests nodig. Als je een positief resultaat hebt, moet je een nieuwe bloedtest afnemen die je vervolgens naar een laboratorium voor verder onderzoek stuurt. Lees hier meer over de verschillende soorten HIV-test-resultaten.

RNA-test

Een RNA-test, ofwel een nucleïnezuurtest, onderzoekt of je bloed RNA (genetisch materiaal) van het HIV-virus bevat. Deze test kan een vroege HIV-infectie (van 7 dagen tot 16 dagen na een infectie) in kaart brengen. De RNA-test wordt meestal gebruikt als bevestigingstest of om te controleren of HIV-therapie effectief is.

Wanneer is HIV meetbaar?

Vanaf het moment dat het HIV-virus het lichaam binnenkomt, heeft het immuunsysteem tijd nodig om HIV-antilichamen te ontwikkelen. Dit proces wordt ook wel seroconversie genoemd. Vanaf het moment van infectie, kan het 6 weken tot 3 maanden duren voordat deze antistoffen voor een HIV-test detecteerbaar zijn in het bloed. Deze periode wordt ook wel de “vensterperiode” genoemd. Een HIV-testuitslag kan dus onbetrouwbaar zijn als je jezelf te vroeg test. Het HIV-p24-antigeen is daarentegen wel eerder detecteerbaar dan HIV-antilichamen. Maar na verloop van tijd is het p24-eiwit niet meer aantoonbaar, omdat de antilichamen deze hebben geneutraliseerd.

Waar kun je een hiv-test doen?

Je kunt HIV-tests laten uitvoeren bij je arts of bij een SOA-polikliniek van bijvoorbeeld de GGD. Als je jezelf liever thuis zonder andere mensen om je heen wilt testen, dan kun je ook een HIV-zelftest bij de apotheek of online kopen. Zo kun je bijvoorbeeld de INSTI-zelftest bestellen en deze vervolgens eenvoudig en snel thuis uitvoeren.

Wordt een HIV-test verzekerd?

Een HIV-test kost meestal één of twee tientjes. De SOA/ HIV-test valt onder de ziektekostenverzekering, maar het verschilt per verzekeraar of de test verzekerd wordt. Neem hiervoor contact op met je verzekeraar. Houd daarbij rekening met je eigen risico. Als deze nog niet helemaal gebruikt is, dan zal je de test zelf moeten betalen.

Over de auteur – Dr. H.S. Hermanides
Dr. H.S. Hermanides promoveerde op haar onderzoek naar HIV in het Caribisch gebied. Momenteel werkt zij als specialist infectieziekten bij het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk, Nederland.

Gerelateerde informatie